Της Νικόλ Καζαντζίδου
Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως “πολυπροϊόν” αλλά και πάλι αυτό δεν θα προσέδιδε στη μαστίχα Χίου όλα τα χαρακτηριστικά που της ανήκουν. Διότι δεν αποτελεί μόνο πρώτη ύλη για τον κλάδο των τροφίμων και των ποτών αλλά η χρήση της εξαπλώνεται και στην φαρμακευτική και χημική βιομηχανία όπως και στην παραγωγή καλλυντικών και αρωμάτων.
Είναι το “μαγικό δάκρυ” που δίνει γεύση και θεραπεύει, ένα δώρο της φύσης μοναδικό που εξάγεται σε όλον τον κόσμο καθώς από αυτό παράγονται πληθώρα προϊόντων όπως αρτοσκευάσματα, γλυκά, μαρμελάδες, παγωτά, σοκολάτες, τσίχλες, καραμέλες, ροφήματα, τσάι, καφές, γαλακτοκομικά, ζυμαρικά, σάλτσες, λικέρ, ούζο και κρασί και επιπλέον χρησιμοποιείται σε αλοιφές για εγκαύματα και δερματικές παθήσεις. Κάποιες εξτρά εφαρμογές της έχουν να κάνουν με το παράγωγο της κολοφώνιο, που χρησιμοποιείται για την παρασκευή χειρουργικών ραμμάτων και το μαστιχέλαιο που χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και στην παρασκευή καλλυντικών. Και αυτό που ίσως δεν είναι τόσο γνωστό, είναι ότι η μαστίχα, λόγω της ιδιότητάς της ως σταθεροποιητής χρωμάτων, χρησιμοποιείται στην παρασκευή, υψηλής ποιότητας βερνικιών ζωγραφικής.
Δεν είναι τυχαίο επομένως, που το 80% της παραγόμενης μαστίχας εξάγεται, όπως αναφέρει στο Export Greece η Ειρήνη Παρθενίδου εκπρόσωπος της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου.
Πρόκειται για μια Ένωση που σήμερα αριθμεί τα 4.600 μέλη ενώ από την ίδρυση της, που χρονολογείται το 1938, οργανώνει τους 20 Πρωτοβάθμιους Συνεταιρισμούς των 24 Μαστιχοχωρίων της Ν. Χίου. Επιπλέον είναι ο αποκλειστικός φορέας διαχείρισης της μαστίχας στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Σύμφωνα με την κ.Παρθενίδου, η μαστίχα Χίου εξάγεται σε 45 χώρες. Οι μεγαλύτερες ποσότητες εξάγονται στη Μέση Ανατολή,τις Η.Π.Α, την Κορέα και τη Γαλλία.
«Στο εξωτερικό εξάγεται κυρίως φυσική μαστίχα και μαστίχα σε σκόνη και το ενδιαφέρον προέρχεται κυρίως από εταιρίες φαρμακευτικών σκευασμάτων», επισημαίνει.
Η διοίκηση της Ε.Μ.Χ. με πρόεδρο τον Γιώργο Τούμπο, έχει ως στόχο την ενίσχυση της εμπορικής δυναμικής της μαστίχας και η ενίσχυση του συνεταιριστικού ιδεώδους στη συνείδηση των μελών του. Για το λόγο αυτό, υλοποιούν σειρά προωθητικών ενεργειών που είναι ένας συνδυασμός διαφήμισης, τοποθέτησης προϊόντων, ίδρυσης καταστημάτων, διοργάνωση εκδηλώσεων, ημερίδων και άλλων δράσεων.
Γιατί μόνο στα Μαστιχοχώρια;
Έχουν γίνει προσπάθειες να καλλιεργηθούν τα μαστιχόδεντρα και αλλού αλλά απέτυχαν. Μόνο στο νότιο τμήμα της Χίου ευδοκιμούν. Εκεί υπάρχουν 24 χωριά, “φιλόξενα” για το είδος, τα οποία αποκαλούνται Μαστιχοχώρια. Το μαστιχόδεντρο που μοιάζει με θάμνο και το ύψος του είναι περίπου στα 3 με 5 μέτρα (μετά από 50 χρόνια φτάνει στο μέγιστο ύψος) ευδοκιμεί μόνο στο νότιο τμήμα του νησιού γιατί εκεί ευνοούν τα ειδικά χαρακτηριστικά του εδάφους και του μικροκλίματος Αυτό, σε συνδυασμό με την παραδοσιακή καλλιέργεια συμβάλλουν στο τόσο εντυπωσιακό αποτέλεσμα και διαμορφώνουν τη μοναδικότητα αυτής της ξεχωριστής ρητίνης.
Τα “χίλια πρόσωπα” της μαστίχας Χίου
Η εφαρμογή της σε διάφορα σκευάσματα προκύπτει καθώς σύμφωνα με έρευνες έχει τεκμηριωθεί η ευεργετική δράση της μαστίχας κατά των παθήσεων του πεπτικού συστήματος, η συμβολή της στη στοματική υγιεινή, η σημαντική αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδης δράση της και το γεγονός ότι αποτελεί φυσικό αντιοξειδωτικό. Ακόμη, η μαστίχα Χίου, συμβάλει στην επούλωση τραυμάτων και στην ανάπλαση της επιδερμίδας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου, η μοναδικότητά της οφείλεται στην παγκόσμια αποκλειστικότητα του γενέθλιου της τόπου, στις εξαιρετικές θεραπευτικές ιδιότητες της, και στο σπάνιο άρωμα της, που την έκαναν περιζήτητη ήδη από την αρχαιότητα δίνοντάς της από τότε τη φήμη του σπουδαίου συμμάχου της υγείας.
Η μοναδικότητά της ενισχύεται και από την πολύ-χρηστικότητα της και το γεγονός ότι αγαπήθηκε και ενσωματώθηκε στην κουλτούρα διαφορετικών λαών και πολιτισμών ιδιαίτερα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Η μαστίχα Χίου αποτελεί ένα από τα παλαιότερα μπαχαρικά που είναι γνωστά στην Μεσόγειο και προσδίδει διακριτικό άρωμα σε πολλές τροφές. Παραδοσιακά χρησιμοποιούνταν ως καρύκευμα σε γιορτινά ψωμιά, τσουρέκια και μπισκότα. Σε ορισμένα μέρη της Ελλάδας, κυρίως στην περιοχή του Αιγαίου, η μαστίχα χρησιμοποιείται συχνά ως καρύκευμα σε πασχαλινά γλυκίσματα. Στις βόρειες περιοχές της χώρας, χρησιμοποιείται επίσης στην ζαχαροπλαστική, κυρίως για την δημιουργία επιδορπίων με κρέμα με άρωμα μαστίχας και ενός παγωτού, το γνωστό καϊμάκι, που έχει μια γευστικότατη, μαστιχωτή υφή χάρη στην προσθήκη της μαστίχας Χίου.
Οι σύγχρονοι, όμως, Έλληνες σεφ μας έδειξαν ότι το μπαχαρικό, με την μοναδική, μοσχομυρωδάτη, ξυλώδη, ελαφρά πευκώδη, εξωτική γεύση του μπορεί να ταιριάξει με σχεδόν τα πάντα, από ντομάτες σε μια γευστική σάλτσα μέχρι το λευκό κρασί και το λεμόνι σε πιο διακριτικές σάλτσες, μέχρι και την σοκολάτα με την οποία ταιριάζει περίφημα. Επιπλέον, η μαστίχα αποτελεί σημαντικό διαιτητικό συμπλήρωμα ιδιαίτερα σε περιπτώσεις έλλειψης ιχνοστοιχείων.
Στην Κύπρο αρωματίζουν με αυτήν ακόμα και το ψωμί. Στο Λίβανο και τη Συρία φτιάχνουν ένα είδος παραδοσιακού τυριού με άρωμα και γεύση μαστίχας.Οι Άραβες θεωρούν μεγάλη πολυτέλεια να αρωματίσουν το φαγητό, το γλυκό ή το γάλα με μαστίχα. Στον Αραβικό κόσμο και ιδιαίτερα στα Ιράκ, η μαστίχα συχνά προστίθεται στην παρασκευή του τοπικού ποτού Αράκ. Επιπλέον οι Αραβικοί λαοί αρωματίζουν το πόσιμο νερό με μαστίχα, καίγοντας μαστίχα. Με τον καπνό της αρωματίζουν την κανάτα και τη γεμίζουν νερό.
Η αρχαία πεποίθηση ότι η μαστίχα έχει θεραπευτικές και καλλυντικές ιδιότητες υποστηρίζεται σήμερα από σύγχρονες επιστημονικές πια έρευνες. Η σύγχρονη κοσμετολογία έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί τις κλινικά ελεγμένες και αποδεδειγμένες αντιμικροβιακές, αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και θεραπευτικές ιδιότητες της μαστίχας. Τα καλλυντικά που είναι εμπλουτισμένα με μαστιχέλαιο εγγυώνται καθαρισμό του δέρματος σε βάθος και προσφέρουν προστασία κατά του γήρατος. Συγχρόνως, ελέγχοντας την έκκριση σμήγματος, ελαττώνουν σημαντικά τα προβλήματα λιπαρής επιδερμίδας όπως είναι η γυαλάδα του δέρματος. Επειδή ενισχύεται η σύνθεση του κολλαγόνου, η συχνή χρήση βοηθάει στην καταπολέμηση ρυτίδων και εξασφαλίζει τη μεγαλύτερη ελαστικότητα του δέρματος.
Το μαστιχέλαιο επίσης βελτιώνει τη γενικότερη εμφάνιση της επιδερμίδας και την ενυδατώνει σε βάθος ενώ έχει ιδιαιτέρως θετική επίδραση στους τύπους επιδερμίδας με τάση για ακμή και μαύρα στίγματα. Σήμερα κυκλοφορούν στην αγορά πολλά καλλυντικά προϊόντα με μαστίχα Χίου όπως κρέμες προσώπου και σώματος, σαπούνια, αφρόλουτρα και σαμπουάν.
Στην οδοντιατρική, η μαστίχα χρησιμοποιείται ως συστατικό του σφραγίσματος των δοντιών και των εκμαγείων οδοντοστοιχιών. Το μάσημα της μαστίχας συνδράμει την αντισηψία του στόματος, την μείωση της συχνότητας των ορθοδοντικών προβλημάτων και το δυνάμωμα των ούλων. Επίσης προκαλεί εφύγρανση της στοματικής κοιλότητας, λόγω του παραγομένου σίελου, με συνέπεια τον καθαρισμό και τον αρωματισμό της. Η συστηματική μάσηση μαστίχας αφαιρεί ή περιορίζει σημαντικά το σχηματισμό των μικροβιακών πλακών. Έτσι, προλαμβάνεται η τερηδόνα και οι περιοδοντικές παθήσεις. Η ευγενόλη που εντοπίζεται στο μαστιχέλαιο χρησιμοποιείται σήμερα στην οδοντιατρική ως αντισηπτικό και καταπραϋντικό. Η μαστίχα χρησιμοποιείται ως συστατικό σε οδοντόκρεμες και στοματικά διαλύματα για τη στοματική καθαριότητα και αντισηψία.
Ειδικότερα, όπως αναφέρουν τα στοιχεία της Ε.Μ.Χ. η μαστίχα καταπολεμά το ελικοβακτήριο του Πυλωρού σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες του πανεπιστημίου του Nottingham που δημοσιεύθηκαν στο έγκυρο ιατρικό περιοδικό The New England Journal of Medicine. Επίσης μελετάται από Πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού η χρήση της μαστίχας στον ζαχαρώδη διαβήτη, στην χοληστερίνη και στα τριγλυκερίδια. Σημαντική είναι και η επίδραση της μαστίχας στη λειτουργία του ήπατος με την ενεργοποίηση της αποτοξινωτικής του δραστηριότητας. Σήμερα κυκλοφορούν στην αγορά σκόνη μαστίχας, κάψουλες μαστίχας και άλλα συναφή προϊόντα που χρησιμοποιούνται από πολύ κόσμο για την αντιμετώπιση των ανωτέρω ασθενειών. Η μαστίχα χρησιμοποιείται επίσης σε αλοιφές ενάντια στα εγκαύματα, στα κρυοπαγήματα, σε δερματικές παθήσεις και στην παρασκευή εμπλάστρων.
Η μαστίχα όπως και το παράγωγό της κολοφώνιο (η ρητινώδης ουσία που απομένει μετά την απομάκρυνση του αιθέριου ελαίου από την μαστίχα) χρησιμοποιούνται για την παρασκευή χειρουργικών νημάτων. Τα ράμματα αυτά απορροφώνται από τον οργανισμό και δεν χρειάζεται επέμβαση κοπής.
Επειδή η μαστίχα είναι μερικώς διαλυτή στην αλκοόλη και πλήρως διαλυτή στον αιθέρα, τερπεντίνη και άλλους οργανικούς διαλύτες βρίσκει πολλές εφαρμογές στον τομέα της βιομηχανίας.
Το μαστιχέλαιο χρησιμοποιείται τόσο ως άρωμα όσο και ως σταθεροποιητής αρώματος. Στην υφαντουργία και βαμβακουργία χρησιμοποιείται ως σταθεροποιητής χρωμάτων για το κολλάρισμα των υφασμάτων και ειδικά των μεταξωτών. Στη βυρσοδεψία, στην παραγωγή ελαστικών και πλαστικών, στην παραγωγή χρωμάτων, κόλλας και κολλοειδών ουσιών, στην παραγωγή καμφοράς και στην λιθογραφία ως σταθεροποιητής χρωμάτων. Επίσης, χρησιμοποιείται στην κατασκευή βερνικιών υψηλής ποιότητας, όπως βερνίκια αεροσκαφών, μουσικών οργάνων, επίπλων κ.τ.λ και στην παρασκευή ισπανικού κηρού (βουλοκέρι).
