Της Νικόλ Καζαντζίδου
Ο Κρόκος, κατά την ελληνική μυθολογία, ήταν φίλος του θεού Ερμή. Την ιστορία του όμως σημαδεύει ένα τραγικό γεγονός καθώς την ώρα που έπαιζε δίσκο με τον τον φίλο του, ο Ερμής χτύπησε κατά λάθος τον Κρόκο στο κεφάλι και τον σκότωσε. Εκεί όμως που συνέβη αυτό φύτρωσε ένα λουλούδι και στο κέντρο του λουλουδιού έπεσαν τρεις σταγόνες από το αίμα του άτυχου νέου, οι οποίες έδωσαν τα στίγματα του φυτού, που από τότε πήρε το όνομα Κρόκος.
Έτσι κάπως η αρχαία ελληνική μυθολογία εξηγεί τη γέννηση αυτού του πολύτιμου φυτού, που παράγεται στην Κοζάνη. Ο κρόκος Κοζάνης προέρχεται από τα κόκκινα στίγματα του άνθους του κρόκου και κατατάσσεται στην καλύτερη ποιότητα σαφράν παγκοσμίως. Οφείλει το ανταγωνιστικό του πλεονέκτημα στην αδιαμφισβήτητη ποιότητα της πρώτης ύλης, βάσει αντικειμενικών μετρήσεων με τη διαδικασία ISO, αλλά και στην καθαρότητα (χωρίς προσμίξεις) του τελικού προϊόντος. Μάλιστα, η χρωστική δύναμη του, επιβεβαιωμένη από εργαστηριακές εκθέσεις, είναι 50 τουλάχιστον βαθμούς υψηλότερα από το ελάχιστο διεθνές πρότυπο.
Παρά τις υψηλές προδιαγραφές του όμως και το γεγονός ότι είναι προϊόν Π.Ο.Π οι εξαγωγές που γίνονται αφορούν το χύμα προϊόν στην πλειονότητά τους. Από τους περίπου 3 τόνους που παράγονται ετησίως, εξάγεται το 75% αλλά από αυτό, μόλις το 5 με 10% είναι τυποποιημένο.
Όπως όμως εξηγεί στο Export Greece ο πρόεδρος του Αναγκαστικού Συνεταιρισμού Κροκοπαραγωγών Κοζάνης Βασίλης Μητσιόπουλος, είναι σημαντικό να αλλάξει αυτό και να βγει ο κρόκος ως τυποποιημένο προϊόν στο εξωτερικό, ως προϊόν Π.Ο.Π. και ως brand. Αυτό θα δώσει στο προϊόν την αναγνωρισιμότητα που του αξίζει και θα αυξήσει τις θέσεις εργασίας, που είναι τόσο σημαντικές σε μια περιοχή όπως αυτή της Κοζάνης με υψηλά ποσοστά ανεργίας, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνεταιρισμού.
«Αυτήν τη στιγμή εξάγουμε σε όλη την Ευρώπη και μικρές ποσότητες σε ΗΠΑ, ΗΑΕ και Αυστραλία. Γίνονται προσπάθειες και για την αγορά της Κίνας, η οποία όμως εισάγει σαφράν από το Ιράν. Εκεί οι τιμές είναι διαφορετικές γιατί υπάρχει φθηνό εργατικό δυναμικό και άλλες συνθήκες», σημείώνει ο κ.Μητσιόπουλος.
«Στόχος μας είναι σταδιακά να αλλάξουμε και να προχωρήσουμε στο τυποιημένο. Η αγορά της Ευρώπης έχει μεγάλο ενδιαφέρον και νομίζω ότι εκεί πρέπει να εστιάσουμε. Άλλωστε είμαστε η μεγαλύτερη σε κροκοπαραγωγή χώρα στην Ευρώπη. Πουθενά αλλού δεν παράγονται τέτοιες ποσότητες. Για παράδειγμα η κροκοπαραγωγή στην Ιταλία είναι μόλις 200 κιλά το χρόνο και στην Ισπανία περίπου 500, αναφέρει ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού.
«Εμείς μπορούμε να εγγυηθούμε για την ασφάλεια και τη ποιότητα του προϊόντος μας, καθώς και για τις συνθήκες στις οποίες παράγεται. Αυτό αποτελεί και το συγκριτικό μας πλεονέκτημα να διεκδικήσουμε στην αγορά του εξωτερικού τη θέση που μας αξίζει», προσθέτει.
Στην Κοζάνη καλλιεργούνται περίπου 5.500 στρέμματα κρόκου. Η μέση τιμή ανά κιλό για τον παραγωγό είναι 1.200 ευρώ ενώ η λιανική τιμή κυμαίνεται στα 3 ευρώ ανά γραμμάριο, που όπως επισημαίνει ο κ.Μητσιόπουλος είναι μια χαμηλή τιμή και αφορά την αγορά της Ελλάδας.
Η συγκομιδή του κρόκου γίνεται από τα τέλη Οκτωβρίου ως τις αρχές Νοεμβρίου.
Επειδή το άνθος ανοίγει την αυγή και μαραίνεται πολύ γρήγορα και τα στίγματα χάνουν το χρώμα και το άρωμα τους, η συγκομιδή γίνεται από το ξημέρωμα έως τις 10 το πρωί.
Χρειάζεται ξηρό και θερμό καιρό το καλοκαίρι και κρύο το χειμώνα. Το έδαφος που απατείται πρέπει να είναι ξηρό, ασβεστώδες, επίπεδο και χωρίς δένδρα. Πρέπει επίσης να είναι καλά στραγγιζόμενο, ώστε να απομακρύνεται το νερό και να αποφεύγονται έτσι πιθανές προσβολές μυκήτων στους βολβούς, που μπορεί να βλάψουν το φυτό και να το κάνουν να σαπίσει.
Η σπορά γίνεται τους μήνες Ιούνιο – Ιούλιο και η διαδικασία αφορά την τοποθέτηση των βολβών σε αυλάκια βάθους 20 εκατοστών και σε απόσταση 10 εκατοστών μεταξύ τους.
Λίγα λόγια για τον Συνεταιρισμό Κροκοπαραγών
Ο Αναγκαστικός Συνεταιρισμός Κροκοπαραγωγών Κοζάνης ιδρύθηκε το 1971 και απαρτίζεται από περίπου 1.000 μέλη ενώ έχει το αποκλειστικό δικαίωμα συλλογής, συσκευασίας και διακίνησης του κρόκου Κοζάνης.
Η ίδρυση του Συνεταιρισμού δημιούργησε ένα φορέα που έχει τη συνολική ευθύνη της συγκέντρωσης, επεξεργασίας, τυποποίησης και διάθεσης του προϊόντος, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητά του και να αποφεύγεται η νοθεία που γινόταν στο παρελθόν, από τους εμπορομεσίτες, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση και την αρνητική εικόνα του προϊόντος.
Ο κρόκος καλλιεργείται στην περιοχή της Κοζάνης από τον 17ο αιώνα. Όλα αυτά τα χρόνια αποκτήθηκε σημαντική εμπειρία στην παραγωγή του προϊόντος. Μέχρι το 1966 η διακίνηση και εμπορία του προϊόντος γινόταν μέσα από κυκλώματα χονδρεμπόρων, οι οποίοι έπαιρναν το προϊόν από τους μεμονωμένους παραγωγούς σε χαμηλές τιμές.
Η έλλειψη διαπραγματευτικής ικανότητας, καθώς και η αδυναμία διερεύνησης της διεθνούς αγοράς, οδήγησαν τους παραγωγούς το 1966 στην ίδρυση του Ελεύθερου Συνεταιρισμού Κροκοπαραγωγών, ο οποίος και μετονομάστηκε το 1971 σε Αναγκαστικό Συνεταιρισμό Κροκοπαραγωγών Κοζάνης. Από τότε μέχρι και σήμερα η επωνυμία του Συνεταιρισμού είναι: “Αναγκαστικός Συνεταιρισμός Κροκοπαραγωγών Κοζάνης”. Στις διεθνείς σχέσεις του ο Συνεταιρισμός χρησιμοποιεί την επωνυμία: “Cooperative de Safran / Crocos – 50010 Kozani”.
Στην καλλιέργεια του κρόκου εργάζονται περίπου 5.000 άτομα ενώ κάθε παραγωγός έχει την υποχρέωση να παραδίδει το προϊόν στον Συνεταιρισμό για κοινή διαχείριση.
