Ο πλανήτης παρακολουθεί, για άλλη μία φορά, την ένταση στο παγκόσμιο εμπόριο να χτυπά κόκκινο. Οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, αναζωπυρώνουν τον λεγόμενο “εμπορικό πόλεμο”, με μια σειρά νέων δασμών που απειλούν να αναδιαμορφώσουν τις διεθνείς ροές προϊόντων — και φυσικά να επηρεάσουν και τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις.
Αν και η Ελλάδα δεν βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της σύγκρουσης, η παγκοσμιοποίηση του εμπορίου σημαίνει πως ακόμη και οι έμμεσες συνέπειες φτάνουν μέχρι τα λιμάνια του Πειραιά, τα ράφια των εξαγωγέων, και τα ταμπλό των διεθνών συμφωνιών. Πού λοιπόν βρίσκεται η Ελλάδα μέσα σε αυτή την αναταραχή;
Οι νέοι δασμοί: τι αλλάζει
Τον Απρίλιο του 2025, οι Ηνωμένες Πολιτείες προχώρησαν σε νέα δέσμη αυξημένων δασμών σε εισαγόμενα κινεζικά προϊόντα, με ποσοστά που κυμαίνονται από 10% έως και 49%. Σύμφωνα με στοιχεία από διεθνή πρακτορεία, το συνολικό ποσοστό για πολλά κινεζικά προϊόντα πλέον αγγίζει έως και το 54%. Η απόφαση ήρθε ως απάντηση σε υποτιθέμενες πρακτικές “αθέμιτου ανταγωνισμού”, ενώ συνοδεύτηκε από αυξημένες επιδοτήσεις στην εγχώρια παραγωγή.
Η Κίνα, με τη σειρά της, ανακοίνωσε αντίμετρα: πρόσθετους δασμούς 34% σε όλα τα αμερικανικά προϊόντα που εισέρχονται στην αγορά της, με ισχύ από τις 10 Απριλίου 2025. Πρόκειται για μια από τις πιο σκληρές εμπορικές αντιπαραθέσεις των τελευταίων ετών, με πραγματικές συνέπειες στις τιμές, τη ροή εμπορευμάτων και τις διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού.
Οι συνέπειες για το παγκόσμιο εμπόριο
Ο εμπορικός πόλεμος επηρεάζει ήδη τις αγορές. Ο δείκτης Hang Seng στο Χονγκ Κονγκ σημείωσε πτώση άνω του 13% μέσα σε μία ημέρα — τη μεγαλύτερη από το 1997. Η Παγκόσμια Τράπεζα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου προειδοποιούν για πτώση 1% στις παγκόσμιες εμπορικές ροές μέσα στο 2025, με άμεσες επιπτώσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα, στις τιμές πρώτων υλών και στην κατανάλωση.
Παράλληλα, οι επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο καλούνται να αναθεωρήσουν τις στρατηγικές τους. Πολλές αμερικανικές εταιρείες αναζητούν εναλλακτικούς προμηθευτές εκτός Κίνας, ενώ η Κίνα επιδιώκει να ενισχύσει τη συνεργασία της με άλλες αναδυόμενες αγορές, όπως η Ινδία, η Νοτιοανατολική Ασία και η Ευρώπη.
Πού βρίσκεται η Ελλάδα σε αυτό το σκηνικό;
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα συγκαταλέγονται στους σημαντικότερους εμπορικούς εταίρους της Ελλάδας — όχι κατ’ ανάγκη με τεράστιους όγκους, αλλά με κρίσιμες κατηγορίες προϊόντων.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία:
• Οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ το 2024 έφτασαν τα 2,4 δισεκατομμύρια δολάρια, με κυρίαρχα προϊόντα το αλουμίνιο, τα παρασκευάσματα φρούτων και λαχανικών, τα φαρμακευτικά προϊόντα και το ελαιόλαδο.
• Προς την Κίνα, οι εξαγωγές διαμορφώθηκαν στα 448,79 εκατομμύρια δολάρια, με έμφαση σε πρώτες ύλες, γουνοδέρματα, μάρμαρα και τρόφιμα υψηλής ποιότητας.
Αν και τα μεγέθη φαίνονται μικρά σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η αυξητική πορεία των εξαγωγών προς τις δύο αγορές την τελευταία δεκαετία φανερώνει δυναμική και στρατηγική σημασία.
Ευκαιρίες και απειλές
Ο εμπορικός πόλεμος δημιουργεί χώρους: εκεί που οι μεγάλες δυνάμεις αναγκάζονται να επαναπροσδιορίσουν σχέσεις, μικρότερες χώρες, όπως η Ελλάδα, μπορούν να μπουν «σφήνα» — αρκεί να κινηθούν έγκαιρα και έξυπνα.
Πιθανές ευκαιρίες:
• Αντικατάσταση κινεζικών προμηθευτών από ελληνικές επιχειρήσεις, ειδικά σε προϊόντα αγροδιατροφής, υλικά δόμησης και πρώτες ύλες.
• Διείσδυση ελληνικών προϊόντων στην Κίνα, ως εναλλακτική σε αμερικανικά είδη που πλέον φορολογούνται βαριά.
• Προσέλκυση επενδύσεων από κινεζικές ή αμερικανικές εταιρείες που αναζητούν ουδέτερες βάσεις στην ΕΕ.
Κίνδυνοι:
• Πτώση της αγοραστικής δύναμης και της κατανάλωσης σε ΗΠΑ και Κίνα, που θα μπορούσε να επηρεάσει τη ζήτηση ελληνικών προϊόντων.
• Ανταγωνιστικές πιέσεις από τρίτες χώρες που θα επιχειρήσουν επίσης να καλύψουν το «κενό» στις αγορές.
• Ανατροπές στις αλυσίδες εφοδιασμού, αύξηση κόστους logistics και καθυστερήσεις.
Τι μπορούν να κάνουν οι ελληνικές επιχειρήσεις
Το ερώτημα, λοιπόν, είναι: πώς μπορεί να κινηθεί μια ελληνική εξαγωγική επιχείρηση ώστε να επιβιώσει – και γιατί όχι, να επωφεληθεί;
1. Διαφοροποίηση αγορών
Αναζήτηση νέων προορισμών εκτός ΗΠΑ και Κίνας (π.χ. Μέση Ανατολή, Αφρική, Λατινική Αμερική) ώστε να περιοριστεί η εξάρτηση από αγορές με εμπορική αστάθεια.
2. Συμμετοχή σε εμπορικές αποστολές
Οργανισμοί όπως η Enterprise Greece, το ΕΒΕΑ και ο ΣΕΒ διοργανώνουν στοχευμένες αποστολές σε χώρες με αυξανόμενη εμπορική δραστηριότητα. Η αξιοποίηση τέτοιων πρωτοβουλιών μπορεί να ανοίξει νέα κανάλια πωλήσεων.
3. Πιστοποίηση και branding
Οι αγορές που αναζητούν εναλλακτικούς προμηθευτές συχνά δίνουν έμφαση στην ποιότητα και στην ευρωπαϊκή πιστοποίηση. Τα ελληνικά προϊόντα έχουν το πλεονέκτημα της μεσογειακής ταυτότητας — αρκεί να επικοινωνηθεί σωστά.
4. Ενίσχυση της ψηφιακής παρουσίας
Η ψηφιακή εξωστρέφεια, μέσω B2B πλατφορμών, e-marketplaces και διεθνών συνεργασιών online, είναι πια μονόδρομος. Μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις μπορούν να κερδίσουν χωρίς τεράστια κεφάλαια.
Infobox: Τι εξάγει η Ελλάδα σε ΗΠΑ και Κίνα
Τρόφιμα & Ποτά
ΗΠΑ: Ελαιόλαδο, κονσερβοποιημένα
Κίνα: Κρασί, φρούτα, λάδι, φέτα
Βιομηχανικά
ΗΠΑ: Αλουμίνιο, φάρμακα
Κίνα: Μάρμαρα, πρώτες ύλες
Υλικά πολυτελείας
ΗΠΑ: Καλλυντικά, φυσικά προϊόντα
Κίνα: Γουνοδέρματα, προϊόντα σπα
Πολιτιστικά / Τουριστικά
ΗΠΑ: Βιβλία, πολιτιστικά προϊόντα
Κίνα: Τουριστικές Υπηρεσίες
Συμπερασματικά: Οι δασμοί ΗΠΑ-Κίνας είναι ένα γεωπολιτικό παιχνίδι υψηλού ρίσκου, αλλά για την Ελλάδα κρύβουν έναν διπλό ρόλο: απειλή και ευκαιρία. Οι επιχειρήσεις που θα κινηθούν με ταχύτητα, στρατηγική και τόλμη μπορούν όχι μόνο να προστατευτούν από τις αναταράξεις, αλλά να βρουν νέες πύλες εξωστρέφειας.
Αυτό που χρειάζεται είναι εγρήγορση, προσαρμοστικότητα και – το σημαντικότερο – εξωστρεφής σκέψη. Γιατί οι εξαγωγές δεν είναι πλέον επιλογή. Είναι ο μόνος δρόμος ανάπτυξης.
