Οι επιστήμονες τα αποκαλούν “forever chemicals”. Οι χημικοί τα γνωρίζουν ως PFAS (πολυ- και υπερ-φθοριωμένες ενώσεις). Οι περισσότεροι από εμάς τα έχουμε ήδη στο αίμα μας.
Τα PFAS είναι συνθετικά χημικά που χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες σε αντικολλητικά τηγάνια, αδιάβροχα ρούχα, καλλυντικά, πυροσβεστικούς αφρούς και πολλές ακόμη εφαρμογές. Είναι ανθεκτικά — πολύ ανθεκτικά. Δεν διασπώνται φυσικά, ούτε αποβάλλονται εύκολα. Γι’ αυτό και έχουν ονομαστεί “παντοτινά”.
Κι όμως, μια νέα τεχνολογία αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού: βακτήρια που “τρώνε” PFAS και τα διαλύουν στα συστατικά τους.
Πώς λειτουργεί;
Μέχρι σήμερα, οι τεχνικές καταστροφής PFAS απαιτούσαν υψηλές θερμοκρασίες ή επικίνδυνα χημικά — ακριβές και ενεργοβόρες λύσεις. Τώρα, επιστήμονες στις ΗΠΑ και την Ευρώπη εντόπισαν μικροοργανισμούς που μπορούν να διασπούν επιλεκτικά ορισμένους τύπους PFAS, σε φυσιολογικές θερμοκρασίες και με ελάχιστο ενεργειακό κόστος.
Η τεχνική λέγεται αναερόβια βιοαποδόμηση. Με τη βοήθεια ειδικά εξελιγμένων ή ενισχυμένων βακτηρίων, τα PFAS αποδομούνται σε ακίνδυνα μόρια, χωρίς την απελευθέρωση φθορίου ή άλλων τοξικών παραπροϊόντων.
Πού εφαρμόζεται ήδη
• Καλιφόρνια, ΗΠΑ: Βιολογικά φίλτρα σε σταθμούς καθαρισμού νερού
• Σουηδία: Πειραματικές δεξαμενές με βακτηριακή επεξεργασία νερών από πυροσβεστικές εγκαταστάσεις
• Ιαπωνία: Μικρής κλίμακας εφαρμογές για την απολύμανση στρατιωτικών βάσεων
• Καναδάς: Συνδυασμός βακτηρίων και ενεργού άνθρακα σε εδάφη μολυσμένα με PFAS
Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον;
Η χρήση βακτηρίων για την καταστροφή PFAS:
• Μειώνει δραστικά το κόστος καθαρισμού
• Μπορεί να εφαρμοστεί σε τοπικό επίπεδο, ακόμα και σε μικρές κοινότητες
• Δεν αφήνει επικίνδυνα κατάλοιπα
• Ανοίγει τον δρόμο για βιο-μηχανική επεξεργασία χημικών ρύπων άλλου τύπου
Η ελληνική προοπτική
Αν και στην Ελλάδα δεν έχουμε ακόμη υλοποιήσει τέτοιες τεχνολογίες, η ανάγκη είναι υπαρκτή. Υπόγεια ύδατα κοντά σε παλιές στρατιωτικές βάσεις, πυροσβεστικούς σταθμούς ή βιομηχανικές ζώνες μπορεί να περιέχουν συγκεντρώσεις PFAS. Η τεχνολογία των «καθαρών βακτηρίων» προσφέρει μια λύση χαμηλού κόστους και υψηλής αποδοτικότητας, ιδανική για εφαρμογή σε δήμους, βιομηχανίες και υδρευτικά δίκτυα.
Αν επενδύσουμε σωστά στην έρευνα, η Ελλάδα μπορεί να γίνει κόμβος βιοτεχνολογικής καινοτομίας για το νερό — και να χτίσει την επόμενη γενιά περιβαλλοντικών λύσεων, χωρίς… παντοτινά τοξικά.
