Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, σε μια κίνηση που εντάσσεται στο πλαίσιο της προεκλογικής του επανεμφάνισης, υπέγραψε νέο εκτελεστικό διάταγμα που ζητά από τις φαρμακευτικές εταιρείες να μειώσουν δραστικά τις τιμές των φαρμάκων εντός 30 ημερών, προσαρμόζοντάς τες στα επίπεδα που ισχύουν σε άλλες χώρες. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του, η μείωση αυτή θα μπορούσε να φτάσει ακόμα και το 90% για ορισμένα από τα πλέον ακριβά σκευάσματα, όπως τα Ozempic και Wegovy.
Πολιτική υψηλού προφίλ, χαμηλής δεσμευτικότητας
Η νέα πρωτοβουλία παρουσιάστηκε ως μέσο άμεσης ανακούφισης για εκατομμύρια Αμερικανούς που αντιμετωπίζουν υπέρογκα κόστη για βασικά φάρμακα. Ο ίδιος ο Τραμπ μίλησε για «τιμές που επιτέλους θα ευθυγραμμιστούν με αυτές της Ευρώπης» και υποστήριξε πως «οι πολίτες δεν πρέπει να πληρώνουν 10 φορές πάνω για τα ίδια φάρμακα που πωλούνται φθηνά αλλού».
Ωστόσο, πίσω από τις εντυπωσιακές διακηρύξεις, το νέο διάταγμα δεν είναι νομικά δεσμευτικό. Δεν προβλέπει χρηματοδότηση, δεν επιβάλλει κυρώσεις, ούτε προέρχεται από κάποια θεσμοθετημένη νομοθετική διαδικασία μέσω του Κογκρέσου. Αντιθέτως, στηρίζεται στην εθελοντική συμμόρφωση των φαρμακευτικών εταιρειών — με τον Τραμπ να αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο για «περαιτέρω μέτρα» αν δεν υπάρξει ανταπόκριση.
Οι αντιδράσεις και τα «ψιλά γράμματα»
Η φαρμακοβιομηχανία αντέδρασε έντονα, εκφράζοντας αμφιβολίες για τη σκοπιμότητα και τη νομιμότητα του διατάγματος. Ειδικοί στον τομέα σημειώνουν πως, ακόμη κι αν υπήρχε πρόθεση εφαρμογής, οι ΗΠΑ δεν είναι σε θέση να διαπραγματευτούν τις ίδιες τιμές με τις ευρωπαϊκές χώρες, που εξασφαλίζουν χαμηλότερα κόστη για ανθρωπιστικούς και δημοσιονομικούς λόγους.
«Δεν βλέπω το πώς. Και το πώς είναι πάντα το πρόβλημα», σχολίασε χαρακτηριστικά ειδικός στις τιμές φαρμάκων, επισημαίνοντας ότι το διάταγμα δεν δίνει καμία απάντηση στο πώς θα εφαρμοστεί, ούτε πώς θα επιβληθεί.
Επιπλέον, το σχέδιο δεν εντάσσεται σε κανένα από τα υφιστάμενα οικονομικά πακέτα ή νομοθετικά πλαίσια, γεγονός που περιορίζει ακόμα περισσότερο τη δυναμική του.
Η πολιτική διάσταση και το παγκόσμιο αποτύπωμα
Η κίνηση Τραμπ έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία η πίεση για μείωση των φαρμακευτικών δαπανών είναι εντονότερη από ποτέ. Σύμφωνα με στοιχεία, οι Αμερικανοί πληρώνουν έως και 10 φορές περισσότερα για φάρμακα σε σχέση με Ευρωπαίους ή Καναδούς ασθενείς. Το εκτελεστικό διάταγμα αποτελεί μια επικοινωνιακά έξυπνη απάντηση σε αυτό το χρόνιο πρόβλημα, αν και η πρακτική του αποτελεσματικότητα αμφισβητείται έντονα.
Η πρόταση του Τραμπ προκάλεσε πολιτικές αντιπαραθέσεις στις ΗΠΑ, ενώ επανέφερε στο προσκήνιο τη συζήτηση για ρυθμιστικό έλεγχο των φαρμακευτικών τιμών. Παράλληλα, πυροδότησε διεθνές ενδιαφέρον, καθώς ενδέχεται να επηρεάσει τη διαπραγματευτική ισχύ άλλων χωρών στην αγορά φαρμάκων, αν οι ΗΠΑ επιχειρήσουν να διεκδικήσουν όρους ανάλογους των κρατικών υγειονομικών συστημάτων της Ευρώπης.
Το διάταγμα Τραμπ για τη μείωση των τιμών των φαρμάκων αποτελεί μια υψηλής προβολής πολιτική πρωτοβουλία που απηχεί τα αιτήματα των Αμερικανών για δικαιότερη πρόσβαση στην υγεία. Ωστόσο, η απουσία νομικού πλαισίου, η έλλειψη χρηματοδότησης και η εξάρτηση από την καλή θέληση της φαρμακοβιομηχανίας καθιστούν την υλοποίησή του αβέβαιη. Η συνέχεια θα εξαρτηθεί από το εάν — και πόσο — οι εταιρείες θα θελήσουν να αποφύγουν τη δημόσια πίεση… ή τα επόμενα διατάγματα.
