Σε ένα ήδη εύθραυστο γεωοικονομικό τοπίο, οι νέες εξαγγελίες του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, για αύξηση των δασμών κατά 50% στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου επαναφέρουν στο προσκήνιο τον εμπορικό προστατευτισμό και προκαλούν ανησυχία στους μεγαλύτερους εξαγωγικούς παίκτες του πλανήτη. Μεταξύ αυτών και η Ινδία, της οποίας οι εξαγωγές μηχανολογικών προϊόντων προς τις Ηνωμένες Πολιτείες κινδυνεύουν με ζημίες ύψους 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η Ινδική περίπτωση: ένα καμπανάκι για όλους
Σύμφωνα με στοιχεία του Συμβουλίου Προώθησης Εξαγωγών Μηχανολογικών Προϊόντων της Ινδίας (EEPC India), σχεδόν το 25% των εξαγωγών της Ινδίας σε μηχανολογικά προϊόντα προς τις ΗΠΑ στηρίζεται στα βασικά μέταλλα χάλυβα και αλουμινίου ή τα παράγωγά τους. Η εξαγγελία Τραμπ, αν εφαρμοστεί, θα καταστήσει αυτά τα προϊόντα σημαντικά ακριβότερα για τον Αμερικανό εισαγωγέα, μειώνοντας την ανταγωνιστικότητά τους έναντι τοπικών ή άλλων διεθνών προμηθευτών.
Όπως δήλωσε ο πρόεδρος του EEPC India, Pankaj Chadha:
«Μια τέτοια αύξηση στους δασμούς θα επιφέρει έντονο ανταγωνιστικό πλήγμα στους Ινδούς εξαγωγείς και ενδέχεται να υπονομεύσει τις προσπάθειες οικοδόμησης μιας αμοιβαίας επωφελούς διμερούς εμπορικής σχέσης».
Αν και η Ινδία δεν είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ακατέργαστου χάλυβα στις ΗΠΑ, η αλυσίδα αξίας των μηχανολογικών προϊόντων είναι σύνθετη και διασυνδεδεμένη, επομένως η όποια δασμολογική επιβάρυνση αγγίζει ευρύτερα κομμάτια της εξαγωγικής της οικονομίας.
Πολιτική Τραμπ και παγκόσμιο εμπόριο: ο (επαν)ερχομός του προστατευτισμού;
Η πρόταση αυτή εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο εμπορικού εθνικισμού, με τον Ντόναλντ Τραμπ να υιοθετεί ξανά επιθετική στάση απέναντι στις εισαγωγές, στοχεύοντας σε ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής και μείωση του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ.
Ωστόσο, παρόμοιες πολιτικές κατά την προεδρική του θητεία (2017-2021) προκάλεσαν εμπορικές εντάσεις με την Κίνα, την Ε.Ε. και άλλους εταίρους, οδηγώντας σε σειρά αντιμέτρων, δασμολογικών πολέμων και αβεβαιότητας στις αγορές.
Για χώρες όπως η Ινδία – και πιθανώς η Ελλάδα – η ενδεχόμενη επαναφορά τέτοιων μέτρων δεν είναι απλώς εμπορικό εμπόδιο, αλλά στρατηγικό δίλημμα: Πώς προστατεύεις την εξαγωγική σου βάση όταν η παγκόσμια σκηνή γίνεται πιο απρόβλεπτη;
Οι επιπτώσεις για την Ελλάδα: όχι άμεσα, αλλά ουσιαστικά
Αν και η Ελλάδα δεν έχει μεγάλη άμεση εξαγωγική έκθεση στον τομέα του χάλυβα και του αλουμινίου προς τις ΗΠΑ, η μεταβολή των εμπορικών ροών επηρεάζει εμμέσως όλους τους εξαγωγείς:
-
Η παγκόσμια αναδιανομή προσφοράς (π.χ. κινεζικά ή ινδικά προϊόντα που δεν πάνε στις ΗΠΑ) ενισχύει τον ανταγωνισμό σε άλλες αγορές όπου δραστηριοποιούνται και ελληνικές επιχειρήσεις.
-
Ο αυξανόμενος προστατευτισμός περιορίζει τη διαθεσιμότητα πρώτων υλών ή ανεβάζει τις τιμές, επηρεάζοντας ελληνικές βιομηχανίες που βασίζονται σε εισαγόμενο χάλυβα ή αλουμίνιο.
-
Τέλος, σε έναν κόσμο που η σταθερότητα εμπορικών σχέσεων θεωρείται βασικό πλεονέκτημα, η αβεβαιότητα γίνεται απειλή για τις μεσοπρόθεσμες επενδύσεις.
Η Ινδία εξετάζει αντίμετρα
Η ινδική κυβέρνηση εξετάζει ήδη την επιβολή αντισταθμιστικών δασμών σε αμερικανικά προϊόντα, εφόσον η πρόταση Τραμπ πάρει επίσημη μορφή. Σύμφωνα με έγγραφο που κατατέθηκε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (WTO), η Ινδία επιφυλάσσεται του δικαιώματος να απαντήσει αναλογικά σε κάθε μονομερή επιβάρυνση.
Αυτή η πρόθεση φέρνει ξανά στην επιφάνεια τις αδυναμίες της παγκόσμιας εμπορικής διπλωματίας, ειδικά όταν οι πολιτικές εναλλάσσονται από εκλογή σε εκλογή.
Τι μπορεί να κάνει η ελληνική εξαγωγική κοινότητα;
-
Παρακολούθηση γεωπολιτικών και εμπορικών εξελίξεων: Η έγκαιρη πρόβλεψη δασμολογικών μεταβολών αποτελεί πλέον κομμάτι του εξαγωγικού σχεδιασμού.
-
Διαφοροποίηση αγορών: Μείωση εξάρτησης από μία ή δύο χώρες-προορισμούς μπορεί να αποτρέψει σοβαρούς κραδασμούς.
-
Επένδυση σε added-value προϊόντα: Όσο υψηλότερη η διαφοροποίηση και τεχνογνωσία, τόσο μικρότερη η επίπτωση από δασμολογικές αυξήσεις.
-
Ενεργή εμπλοκή σε ευρωπαϊκούς εμπορικούς θεσμούς και fora: Η Ελλάδα πρέπει να συμμετέχει στις συνομιλίες και διαβουλεύσεις για τις εμπορικές συμφωνίες Ε.Ε.–ΗΠΑ.
Η εμπορική πρόταση του Τραμπ, ακόμη κι αν βρίσκεται σε προεκλογικό στάδιο, δείχνει ότι ο εμπορικός προστατευτισμός δεν έχει φύγει – απλώς περιμένει στη γωνία. Η Ινδία σήμερα, η Ελλάδα (ή άλλοι μικρομεσαίοι εξαγωγικοί παίκτες) αύριο.
Σε ένα διεθνές τοπίο που αλλάζει γρήγορα, η ευελιξία, η προσαρμοστικότητα και η στρατηγική σκέψη είναι τα νέα εξαγώγιμα προϊόντα. Αν δεν τα αναπτύξουμε έγκαιρα, οι δασμοί δεν θα είναι το μόνο που θα μας κρατάει έξω από τις αγορές.
