Σε μια σημαντική νέα ανάλυση συμμετείχε η Ομάδα Παγκόσμιας Οικονομικής Έρευνας, η οποία εξετάζει σε βάθος τις επιπτώσεις των εμπορικών εντάσεων που σχετίζονται με δασμούς στις διεθνείς αγορές και τις επιχειρήσεις.
Πρόκειται για την πρώτη έκθεση αυτού του είδους – ένα αληθινά παγκόσμιο έργο, στο οποίο συμμετείχαν όλοι οι επικεφαλής Οικονομικής Έρευνας ανά περιφέρεια. Η μελέτη βασίστηκε σε πρωτογενή έρευνα 56 αναλυτών σε 9 χώρες, καλύπτοντας 1.029 εταιρείες με συνολική κεφαλαιοποίηση άνω των 38 τρισ. δολαρίων ΗΠΑ.
Η νέα παγκόσμια οικονομική πραγματικότητα, οι εμπορικές εντάσεις και η γεωπολιτική αβεβαιότητα φέρνουν και πάλι στο προσκήνιο τα ερωτήματα: Επιστρέφει η παραγωγή στις ΗΠΑ; Ή μήπως οι επιχειρήσεις επιλέγουν πλέον πιο «φιλικές» χώρες για να επανασχεδιάσουν τις εφοδιαστικές τους αλυσίδες; Μεταξύ άλλων συζητήθηκαν – αναλύθηκαν οι τάσεις reshoring (επαναπατρισμού παραγωγής) και friendshoring (μεταφοράς σε χώρες-συμμάχους).
Το reshoring επιβραδύνεται μετά την κορύφωση του 2022
Παρότι η μεταποίηση στις ΗΠΑ καλύπτει μόλις το 8% της συνολικής απασχόλησης, το reshoring έχει δημιουργήσει περίπου 2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας τα τελευταία 15 χρόνια – οι μισές εκ των οποίων την τελευταία πενταετία. Οι δασμοί, καθώς και τα νομοθετικά κίνητρα όπως οι IRA και CHIPS Act, υπήρξαν βασικοί καταλύτες αυτής της ανόδου. Ωστόσο, το 70% των θέσεων επικεντρώθηκε σε λίγους τομείς υψηλού κεφαλαιακού κόστους: ηλεκτρονικά, ηλεκτρικά εξαρτήματα και εξοπλισμός μεταφορών. Η τάση κορυφώθηκε το 2022 και έκτοτε παρουσιάζει κάμψη.
Ηπιότερη συνέχεια σε στοχευμένους τομείς
Μόλις το 20% των αναλυτών αναμένει εκτεταμένο reshoring, ενώ το 40% κάνει λόγο για ήπια επανατοποθέτηση παραγωγής στις ΗΠΑ, κυρίως σε κλάδους όπως:
-
Ηλεκτρονικά και ηλεκτρικά συστήματα
-
Μεταφορικός εξοπλισμός
-
Μεταλλευτική και εξόρυξη
-
Βιοτεχνολογία
-
Στρατηγικοί κλάδοι σχετιζόμενοι με την εθνική ασφάλεια (εκτός άμυνας)
Μεγάλο κόστος, μακρύς χρόνος, περιορισμένο ανθρώπινο δυναμικό
Η μετεγκατάσταση παραγωγής σε κεφαλαιουχικούς τομείς μπορεί να διαρκέσει από 1 έως 3 έτη. Οι εύκολα αναστρέψιμοι δασμοί, αν δεν θεσμοθετηθούν μόνιμα, δεν επαρκούν για να κινητοποιήσουν μεγάλες επενδύσεις. Επιπλέον, πάνω από το 50% των αναλυτών εντοπίζει ως βασικό εμπόδιο την έλλειψη καταρτισμένου εργατικού δυναμικού σε ανταγωνιστικό κόστος.
Friendshoring και nearshoring: πιο ελκυστικές επιλογές
Από το 2018, η Κίνα έχει χάσει περίπου 8 ποσοστιαίες μονάδες από το μερίδιο της στις αμερικανικές εισαγωγές, υπέρ του Βιετνάμ και της πιο πρόσφατης ανερχόμενης δύναμης: του Μεξικού. Οι επιχειρήσεις στρέφονται στη διαχείριση του γεωπολιτικού ρίσκου, ακόμη και αν αυτό συνεπάγεται υψηλότερο κόστος. Το 50% των αναλυτών βλέπει μετεγκατάσταση σε:
-
Μεξικό
-
Βιετνάμ
-
Ινδία
-
Ταϊλάνδη
Μόνο το 7% θεωρεί πιθανή την επιστροφή παραγωγής στις ΗΠΑ.
Το Μεξικό αναδεικνύεται σε ισχυρή επιλογή για την αυτοκινητοβιομηχανία, τις μεταφορές και τους καταναλωτικούς κλάδους, λόγω της γεωγραφικής εγγύτητας και των υπαρχουσών υποδομών. Αντίθετα, για το Βιετνάμ διατυπώνονται επιφυλάξεις αναφορικά με την ανακατεύθυνση εξαγωγών.
Επιπτώσεις ανά κλάδο: τιμές ή περιθώρια;
Σύμφωνα με την έρευνα, οι Ευρωπαίοι αναλυτές αναμένουν άμεσες αυξήσεις τιμών λόγω των δασμών, ενώ οι αναλυτές ΗΠΑ και Ασίας προβλέπουν μείωση περιθωρίων σε συνδυασμό με αυξήσεις. Πολλές επιχειρήσεις επιλέγουν προσωρινά να απορροφήσουν το κόστος, για να προστατέψουν το μερίδιο αγοράς τους.
Οι αυξήσεις τιμών επικεντρώνονται σε βιομηχανικά και μεταποιητικά προϊόντα, ενώ η συμπίεση περιθωρίων αφορά κυρίως καταναλωτικά αγαθά και υπηρεσίες.
Τελικά, reshoring ή friendshoring;
Οι επενδύσεις στη μεταποίηση δεν είναι απλές μετακινήσεις. Απαιτούν στρατηγικό σχεδιασμό, ανθρώπινο δυναμικό, νομοθετική σταθερότητα και – πάνω απ’ όλα – χρόνο. Όπως δείχνουν τα ευρήματα, η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη: δεν πρόκειται για ένα δίπολο «ναι ή όχι», αλλά για ένα μίγμα στρατηγικών που διαμορφώνεται από γεωπολιτικές ισορροπίες, ανάγκες ασφάλειας, και τη δυνατότητα μεταφοράς κόστους στον τελικό καταναλωτή.
Το συμπέρασμα; Το reshoring έχει μεν ενισχυθεί, αλλά δύσκολα θα γίνει μαζικό. Το μέλλον ανήκει σε όσους μπορούν να συνδυάσουν τεχνολογία, γεωπολιτική ευελιξία και προσαρμοστικότητα στις εφοδιαστικές αλυσίδες.
