Το βαμβάκι, ο «λευκός χρυσός» αποτελεί σήμερα την πιο σημαντική βιομηχανική καλλιέργεια της Ελλάδας, με 3 εκατομμύρια βαμβακοκαλλιέργειας. Μάλιστα η Ελλάδα πρωταγωνιστεί καθώς είναι η κύρια χώρα βαμβακοκαλλιέργειας μεταξύ των κρατών της ΕΕ, καλύπτοντας το 80% των ευρωπαϊκών εκτάσεων και ακολουθούν η Ισπανία και η Βουλγαρία. Στην βαμβακοκαλλιέργεια απασχολούνται 45.000 οικογένειες, ενώ προσφέρονται θέσεις εργασίας σε περισσότερα από 100.000 άτομα.
Βέβαια η κλιματική αλλαγή, η γεωπολιτική αστάθεια, το επίπεδο τιμών και η είσοδος κρατών του Νοτίου Ημισφαιρίου, συνθέτουν την νέα εικόνα του κλάδου σήμερα και δημιουργούν νέο φάσμα προκλήσεων.
Τα παραπάνω συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια της 6ης ετήσιας εκδήλωσης «Μεσογειακοί Δρόμοι Βαμβακιού», που έλαβε χώρα στη Θεσσαλονίκη, με τη συμμετοχή 300 συνέδρων. Η εκδήλωση αποτελεί μια πρωτοβουλία της Πανελλήνιας Ένωσης Εκκοκκιστών και Εξαγωγέων Βάμβακος (ΠΕΕΕΒ) που ξεκίνησε το 2014. Η φετινή εκδήλωση γίνεται με τη συνδιοργάνωση των Izmir Commodity Exchange της Τουρκίας και Centro Algodonero Nacional της Ισπανίας, ενώ το 2024 θα πραγματοποιηθεί στη Σμύρνη.
Για τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Λευτέρη Αυγενάκη: «Οι προοπτικές είναι ιδιαίτερα ευοίωνες, καθώς η αγορά έχει ανάγκη από περιβαλλοντικά προϊόντα και ο περιορισμός της πλαστικής ίνας δημιουργεί νέο πεδίο για το ελληνικό βαμβάκι». Στόχος του υπουργείου είναι το βαμβάκι να τυγχάνει της υπεραξίας που του αναλογεί, καθώς με των 30 εκατ στρέμματα, αποτελεί την πιο σημαντική βιομηχανική καλλιέργεια της Ελλάδας, που είναι η κύρια χώρα βαμβακοκαλλιέργειας μεταξύ των κρατών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Να σημειωθεί ότι η κακοκαιρία Ντάνιελ έπληξε τον Θεσσαλικό κάμπο, με αποτέλεσμα οι βαμβακοκαλλιεργητές να χάσουν τη σοδειά τους 20 ημέρες πριν την συγκομιδή. Σύμφωνα με τον υπουργό: το κράτος αποζημίωσε πλήρως τους πληγέντες και καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια αποκατάστασης, προκειμένου να καταστεί η θεσσαλική γη και πάλι καλλιεργήσιμη.
Στην εκδήλωση, το παρών έδωσε ο γενικός πρόξενος της Τουρκίας στη Θεσσαλονίκη, Εφέ Τσεϊλάν και βουλευτές των ελληνικών κομμάτων, ενώ συμμετείχε το σύνολο των εκπροσώπων της αλυσίδας βάμβακος-μεταξύ άλλων-παραγωγοί, εκκοκκιστές, κλωστοϋφαντουργοί, έμποροι εκκοκκισμένου βάμβακος και μεταφορείς.
Ο «Λευκός Χρυσός»
«Λευκό χρυσό» χαρακτήρισε το ελληνικό βαμβάκι μιλώντας στην εκδήλωση ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Διονύσης Σταμενίτης τονίζοντας πως «αποτελεί ένα εθνικό και εμβληματικό προϊόν και μέσα από τη συνεργασία όλων μας, μπορούμε να το καταστήσουμε πιο ανταγωνιστικό στη διεθνή σκακιέρα, να προσελκύσουμε νέους παραγωγούς και να αναπτύξουμε ακόμη περισσότερο την καλλιέργεια».
Υπογράμμισε πως κεντρικός στόχος του υπουργείου είναι η επένδυση στα ποιοτικά στοιχεία της καλλιέργειας, και επεσήμανε τη σημασία που δίνει η ελληνική κυβέρνηση στη στήριξη της λειτουργίας της Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Βάμβακος, στο πλαίσιο προώθησης συνεργατικών σχημάτων. «Πιστεύουμε ότι μέσα από τα συνεργατικά σχήματα, τόσο το βαμβάκι όσο και γενικώς όλα τα ελληνικά προϊόντα, μπορούν να προωθηθούν με ακόμη μεγαλύτερη επιτυχία παγκοσμίως», είπε χαρακτηριστικά.
Εκανε ιδιαίτερη αναφορά στην «πρωτοφανή» ανθεκτικότητα που επέδειξε το ελληνικό βαμβάκι στο ασταθές και αβέβαιο περιβάλλον που δημιούργησαν η πανδημία του κορονοϊού και ο πόλεμος στην Ουκρανία και ταυτόχρονα εξήρε τον επαγγελματισμό των Ελλήνων που απασχολούνται σε όλη την αλυσίδα του προϊόντος.
Φυσικά αναφέρθηκε και στα μεγάλα προβλήματα του κλάδου, όπως είναι η άρδευση και το υψηλό κόστος παραγωγής, λέγοντας ότι από τη νέα ΚΑΠ 2023-2027 το βαμβάκι θα πάρει στην 5ετία ειδική συνδεδεμένη ενίσχυση ύψους 219 εκατ. ευρώ. Παράλληλα με τη νέα ΚΑΠ προβλέπεται η διάθεση κονδυλίων για υποδομές και εκσυγχρονισμό και επιπλέον παρέχεται η δυνατότητα ένταξης των αγροτεμαχίων που καλλιεργούνται με βαμβάκι σε νέα οικολογικά σχήματα προκειμένου οι παραγωγοί να εφαρμόσουν βιολογικές πρακτικές.
«Η φετινή αποτελεί ίσως την πιο δύσκολη χρονιά που έχει βιώσει ποτέ ο κλάδος», ανέφερε στην ομιλία του ο Baris Kocagoz, επικεφαλής του Izmir Commodity Exchange της Τουρκίας. Υπογράμμισε την ανάγκη προσαρμογής των καλλιεργητών στα νέα δεδομένα που έχει δημιουργήσει η κλιματική αλλαγή, λέγοντας χαρακτηριστικά πως: όλοι οι εμπλεκόμενοι στην αλυσίδα βάμβακος πρέπει να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να μην πληγεί η ποιότητα του προϊόντος.
Μείωση παραγωγής
Η εγκαταλειψη της καλλιέργειας και η κακοκαιρία Ντάνιελ, «χτυπούν» την ελληνική παραγωγή βάμβακος, που αναμένεται να είναι φέτος μειωμένη κατά 40%, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Πανελλήνιας Ένωσης Εκκοκκιστών και Εξαγωγέων Βάμβακος (ΠΕΕΕΒ), Αντώνη Σιάρκο, ο οποίος εκτίμησε ότι η φετινή βαμβακοπαραγωγή θα διαμορφωθεί στους 200.000 τόνους, από 320.000 τόνους πέρυσι.
Ωστόσο, όπως είπε, οι Έλληνες επαγγελματίες του κλάδου θα είναι συνεπείς απέναντι στα συμβόλαια με τους πελάτες τους, διευκρινίζοντας πως: «οι συμφωνίες που κάνουμε είναι πάντα αναλογικές με τις ποσότητες που έχουμε παράξει και έχουμε για διάθεση», και συμπλήρωσε ότι το 2023 ξεκίνησε με απόθεμα 20.000 τόνων.
Όμως για να παραμείνουν στην καλλιέργεια οι βαμβακοκαλλιεργητές –που υπέστησαν μεγάλες απώλειες λόγω της κακοκαιρίας Ντάνιελ- «χρειάζεται γενναία στήριξη από την πολιτεία, προκειμένου να διασφαλιστεί η επιβίωση και η παραμονή τους στην καλλιέργεια». Με το κόστος παραγωγής στην βαμβακοκαλλιέργεια να κυμαίνεται σε 120-180 ευρώ ανά στρέμμα, «μπορεί κάποιος να αντιληφθεί τη ζημιά που υπέστησαν οι βαμβακοκαλλιεργητές 20 ημέρες πριν την συγκομιδή», τόνισε.
Ο κ. Σιάρκος μιλώντας στην εκδήλωση εστίασε στην εξαιρετική ποιότητα του ελληνικού βαμβακιού, λέγοντας ότι συγκαταλέγεται μεταξύ των οκτώ πιο εξαγώγιμων προελεύσεων ανά τον κόσμο. «Παίζουμε πολύ σημαντικό ρόλο στο παγκόσμιο εμπόριο», είπε χαρακτηριστικά, ενώ αναφορικά με τις τιμές σημείωσε πως: «δεν είναι στην καλύτερή τους φάση. Υπάρχει μια περίοδος υψηλών επιτοκίων που ασκεί μεγάλη πίεση».
Από την πλευρά του ο Colin Iles, επικεφαλής του τομέα Βάμβακος στην VITERRA, ανέφερε πως ο κλάδος του βαμβακιού παγκοσμίως βρίσκεται σε επισφαλή ισορροπία, τονίζοντας πως: «η δυσαρέσκεια των ανθρώπων του κλάδου είναι έκδηλη και πολυεπίπεδη».
Όπως είπε τα επίπεδα τιμών στην παρούσα φάση δεν ικανοποιούν ούτε τους εμπόρους, ούτε τους βιομηχάνους, ούτε τους παραγωγούς βάμβακος, η κατανάλωση βρίσκεται σε επίπεδα χαμηλότερα του 2021, ενώ ο κλάδος είναι σημαντικά εκτεθειμένος έναντι της κλιματικής αλλαγής.
Θεωρεί ότι οι άνθρωποι του κλάδου θα πρέπει να δείξουν μεγαλύτερη προνοητικότητα, σημειώνοντας ότι το Νότιο Ημισφαίριο διατηρεί πλέον το 50% του παγκόσμιου εμπορίου βάμβακος, με τα ποσοστά της Αυστραλίας και της Βραζιλίας να έχουν υπερδιπλασιαστεί στο 17%, από 8% πριν από 9 χρόνια και με τα μερίδια αγοράς τους στο παγκόσμιο γίγνεσθαι να διαμορφώνονται στο 40%, από 16%. «Η Βραζιλία για πρώτη φορά στην ιστορία του βάμβακος, συναγωνίζεται φέτος στις εξαγωγές την πρώτη δύναμη των ΗΠΑ», τόνισε χαρακτηριστικά.
