Ένα τεράστιο βήμα για να γίνει ο παγκόσμιος ηγέτης στις εξαγωγές κατεψυγμένων σμέουρων έκανε πρόσφατα η Ουκρανία, καθώς σύμφωνα με τους αναλυτές της Eastfruit, τις τελευταίες πέντε σεζόν, ο όγκος των εξαγωγών από την χώρα έχει αυξηθεί κατά 3,1 φορές, ενώ την ίδια περίοδο η Σερβία, (η πρώτη εξαγωγική δύναμη παγκοσμίως) μείωσε τις καθαρές εξαγωγές κατεψυγμένων σμέουρων κατά 35% ακολουθούμενη από την Πολωνία όπου υπήρξε μείωση κατά 26%.
Ουσιαστικά, κάθε χρόνο η Ουκρανία αυξάνει τις εξαγωγές κατά 40-45%, αφαιρώντας μέρος του μεριδίου αγοράς από την Πολωνία και τη Σερβία.
«Πριν από δέκα χρόνια, η Ουκρανία δεν εξήγαγε σχεδόν καθόλου κατεψυγμένα σμέουρα. Στην Ευρώπη και παγκοσμίως, υπήρχαν ουσιαστικά δύο χώρες που κυριαρχούσαν στην αγορά – η Σερβία και η Πολωνία. Η Ουκρανία αντιπροσώπευε λιγότερο από το 1% των εξαγωγών της Σερβίας και της Πολωνίας και ουσιαστικά δεν είχε καμία επίδραση στην αγορά. Ωστόσο, το 2018, η Ουκρανία έγινε αντιληπτή, παρόλο που ο όγκος των εξαγωγών της ήταν ακόμη μη συγκρίσιμος σε σχέση με εκείνο των ηγετών (μόνο περίπου το 5% του συνολικού όγκου τους). Ωστόσο, στο τέλος της περιόδου 2022/23, οι εξαγωγές σμέουρων από την Ουκρανία ξεπέρασαν το 50% των εξαγωγών της Σερβίας και το 43% των συνολικών εξαγωγών κατεψυγμένων σμέουρων της Πολωνίας. Τονίζω τη λέξη “συνολικά” επειδή σχεδόν το 37% των εξαγωγών σμέουρων από την Πολωνία ήταν επανεξαγωγές, κυρίως ουκρανικών σμέουρων. Επομένως, αν λάβουμε υπόψη τις καθαρές εξαγωγές, η Ουκρανία πλησίασε αρκετά την Πολωνία όσον αφορά τον όγκο των εξαγωγών», λέει ο Andriy Yarmak, οικονομολόγος στο Κέντρο Επενδύσεων του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO).
Σημειώνει ότι τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνουν επίσης και τις εξαγωγές κατεψυγμένων βατόμουρων, αλλά ο όγκος τους είναι σχετικά μικρός. Επίσης, σύμφωνα με τον Andriy Yarmak, η Σερβία, όπως και η Πολωνία, προσπαθώντας να διατηρήσουν τις θέσεις τους στην παγκόσμια αγορά κατεψυγμένων σμέουρων, αύξησαν επίσης τις εισαγωγές του μούρου αυτού από άλλες χώρες, μεταξύ άλλων από την Ουκρανία, για περαιτέρω επανεξαγωγές. Παράλληλα, η Ουκρανία δεν εισήγαγε καθόλου κατεψυγμένα σμέουρα.
Όπως βλέπουμε στο γράφημα, οι καθαρές εξαγωγές σμέουρων από τη Σερβία μειώνονται επί τρεις συνεχόμενες περιόδους και από την Πολωνία – επί τέσσερις συνεχόμενες περιόδους. Ταυτόχρονα, οι εξαγωγές σμέουρων από την Ουκρανία αυξάνονται κάθε χρόνο, ακόμη και σε έτη που οι τιμές δεν είναι πολύ υψηλές και η ζήτηση παραμένει αδύναμη.
«Πρέπει να αναφερθεί ότι στην κατάταξη των εξαγωγέων κατεψυγμένων σμέρουρων όσον αφορά την αξία των εξαγωγών, η Ουκρανία εξακολουθεί να απέχει πολύ από την Πολωνία, και την παγκόσμια ηγέτιδα Σερβία. Η χαμηλή αξία των εξαγωγών επηρεάζει αρνητικά ολόκληρο τον κλάδο, ιδίως τους παραγωγούς. Οι Ουκρανοί αγρότες που καλλιεργούν σμέουρα δεν είναι καθόλου ευχαριστημένοι καθώς οι τιμές κατά την τρέχουσα περίοδο δεν κάλυπταν ούτε καν το κόστος καλλιέργειας και συλλογής. Αυτό είναι ένα σαφές μάθημα για την Ουκρανία, η οποία παραδοσιακά βασιζόταν στην πώληση σμέουρων στη χαμηλότερη τιμή στην Πολωνία, όπου παρέμενε ένα σημαντικό μέρος της προστιθέμενης αξίας. Εάν ο κλάδος επένδυε με ελάχιστες προσπάθειες και κεφάλαια στο μάρκετινγκ και τη βελτίωση της ποιότητας, θα μπορούσε να εξάγει σμέουρα σε σχεδόν διπλάσια τιμή. Με άλλα λόγια, η Ουκρανία χαρίζει τώρα στην πραγματικότητα περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια σε άλλες χώρες και κυρίως στην Πολωνία, όταν εξάγει σμέουρα, παρόλο που θα μπορούσε να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και να αυξήσει δραματικά την κερδοφορία του κλάδου επενδύοντας στη διαλογή, τη συσκευασία και το μάρκετινγκ!» – λέει ο εμπειρογνώμονας του FAO.
Πάντως δεδομένης της κατάστασης στην Ουκρανία, πολλές εταιρείες δεν βιάζονται να επενδύσουν στο συγκεκριμένο τομέα.
«Αναμένουμε την εξυγίανση της βιομηχανίας και αυξημένες προσπάθειες για την προώθηση των εξαγωγών υψηλής ποιότητας κατεψυγμένων προϊόντων στις αγορές των ΗΠΑ, του Καναδά, της Ιαπωνίας και άλλων χωρών του κόσμου, οι οποίες πληρώνουν 2-3 φορές περισσότερο για τα σμέουρα από την Πολωνία. Παρεμπιπτόντως, εάν η Πολωνία απαγορεύσει τις εισαγωγές φρέσκων και κατεψυγμένων σμέουρων από την Ουκρανία, αυτό θα βοηθήσει μόνο την ουκρανική βιομηχανία – διότι σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να επενδύσει στην ποιότητα και το μάρκετινγκ. Αυτό σημαίνει ότι η Ουκρανία θα λάβει επιπλέον 100 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε έσοδα από εξαγωγές, τα οποία μπορούν να επενδυθούν ξανά στην περαιτέρω επέκταση της παραγωγής και κατάψυξης σμέουρων», λέει ο Andriy Yarmak.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η ενεργή επέκταση της Ουκρανίας στις παγκόσμιες αγορές οδήγησε σε μείωση των εξαγωγών κατεψυγμένων σμέουρων από τη Χιλή και ήδη την περίοδο 2022/23 η Ουκρανία την ξεπέρασε στην παγκόσμια κατάταξη. Επιπλέον, η Ουκρανία κατάφερε να παρακάμψει το Μεξικό, το οποίο επίσης αυξάνει πολύ ενεργά την παραγωγή κατεψυγμένων σμέουρων λόγω της εγγύτητάς του στον μεγαλύτερο αγοραστή παγκοσμίως – τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι παραγωγοί σμέουρων από το Μαρόκο αύξησαν επίσης απότομα την παραγωγή και τον όγκο των εξαγωγών τα τελευταία πέντε χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι η δυναμικότητα της παγκόσμιας αγοράς κατεψυγμένων σμέουρων συνεχίζει να αυξάνεται, όπως και ο ανταγωνισμός.
