Το ούζο πρωταγωνιστής των εξαγωγών
Ο μεγάλος πρωταγωνιστής των εξαγωγών των ελληνικών αλκοολούχων ποτών παραμένει το ούζο το οποίο έχει καθιερωθεί διεθνώς λόγω της υψηλής ποιότητάς του.
Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγμάτων και Αλκοολούχων Ποτών (ΣΕΑΟΠ) την τελευταία πενταετία εμφανίζει αύξηση +50% της αξίας και +12,24% της ποσότητας. Το ούζο συνεχίζει να διατηρεί σταθερά την πρώτη θέση στις εξαγωγές των ελληνικών αλκοολούχων ποτών, καταλαμβάνοντας το πρώτο εξάμηνο του 2023, το 62% της αξίας και το 69% της ποσότητας του συνόλου των εξαγωγών των ελληνικών αποσταγμάτων. Ειδικότερα, το πρώτο εξάμηνο του 2023 εμφανίζεται ποσοστιαία αύξηση σε αξία κατά 6,02 % (+ 1,7 εκατ. ευρώ) ενώ σε ποσότητα εμφανίζεται ποσοστιαία μείωση κατά -8,3 % (-1,1 εκατ. κιλά) σε σύγκριση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2022.
Η πτώση εξαγωγών του ούζου σε ποσότητα οφείλεται κυρίως στην απαγόρευσης εισαγωγής και πώλησης αλκοολούχων ποτών στο Ιράκ που αποτελεί τη δεύτερη σημαντικότερη χώρα προορισμού ούζου για την Ελλάδα. Την πρώτη θέση στις ελληνικές εξαγωγές ούζου κατέχει η Γερμανία με 44% του συνόλου σε αξία και 49,5% σε ποσότητα, ακολουθεί το Ιράκ με 20,2% σε αξία και 18,7% σε ποσότητα και στη τρίτη θέση βρίσκεται η Βουλγαρία με 17,8% σε αξία και 14,6% σε ποσότητα.
Αγκάθι η υψηλή φορολόγηση για τα αλκοολούχα ποτά εκτιμά το ΙΟΒΕ – Εξαίρεση το εμφιαλωμένο τσίπουρο που κατέγραψε αύξηση 17%
Συνολικά οι εξαγωγές των ελληνικών αλκοολούχων ποτών παρουσίασαν άνοδο σε αξία το πρώτο εξάμηνο του 2023. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat που επεξεργάστηκε ο ΣΕΑΟΠ, οι εξαγωγές σημείωσαν (εντός ΕΕ 27 και σε Τρίτες Χώρες) συνολική αύξηση 10,53% σε αξία το πρώτο εξάμηνο του 2023, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022 ( +4,7 εκατ. ευρώ). Αντίθετα, σε ποσότητα συνεχίζουν την πτωτική τους πορεία, καταγράφοντας συνολική μείωση -3,05% (-0,6 εκατ. κιλά).
Ως προς τους εξαγωγικούς προορισμούς τα κράτη μέλη της ΕΕ-27, αποτελούν σταθερά τους σημαντικότερους προορισμούς των ελληνικών αποσταγμάτων, με ποσοστό 80% σε αξία και σε ποσότητα. Η Γερμανία εξακολουθεί να αποτελεί τον κορυφαίο προορισμό των ελληνικών αλκοολούχων ποτών, κατέχοντας το 44,4% της ποσότητας (8 εκατ. κιλά) και το 39% της αξίας (19,4 εκατ. ευρώ), του συνόλου των εξαγωγών. Στη 2η θέση βρίσκεται η Βουλγαρία, προς την οποία οι αποστολές συνεχώς αυξάνονται, συγκεκριμένα, κατά 39% σε αξία και 33% σε ποσότητα σε σύγκριση με πρώτο εξάμηνο του 2022. Στην 3η θέση βρίσκεται το Ιράκ, που σε αντίθεση με την Βουλγαρία, οι εξαγωγές των ελληνικών αλκοολούχων ποτών, όπως φαίνεται από τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, από τον Μάιο του 2023 δείχνουν να μειώνονται.
Αύξηση της κατανάλωσης
Ανοδικά κινήθηκε η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών το 2022 με το ουίσκι, το ούζο να πρωταγωνιστούν και το τσίπουρο να σημειώνει σημαντική αύξηση.
Αυτό δείχνει έκθεση του ΙΟΒΕ, σύμφωνα με την οποία ο κλάδος των αλκοολούχων ποτών ανακάμπτει με ταχείς ρυθμούς μετά την κρίση της πανδημίας, με την αύξηση να έχει κινητήριες δυνάμεις τον τουρισμό και την εγχώρια κατανάλωση.
Σύμφωνα με την μελέτη του ΙΟΒΕ, η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών (χωρίς το τσίπουρο και το ούζο) το 2022 σημείωσε άνοδο κατά 32,8% ( σε σχέση με το 2021) και διαμορφώθηκε στα 3,7 εκατ. 9λιτρα κιβώτια.
Το ούζο και το τσίπουρο επίσης κινήθηκαν ανοδικά. Το ούζο να καταγράφει άνοδο κατά 16,4% που μεταφράζεται σε 799.000 9λιτρα κιβώτια δηλαδή 7,19 εκατομμύρια λίτρα. Κατά 17,4% αυξήθηκε η κατανάλωση του εμφιαλωμένου τσίπουρου και διαμορφώθηκε σε 500.000 9λιτρα κιβώτια
Στο σύνολο τους οι καταγεγραμμένες πωλήσεις αλκοολούχων ποτών το 2022 σημείωσαν αύξηση 28,2% και έφτασαν τα 5εκατ. 9λιτρα κιβώτια ενσωματώνοντας τις κατηγορίες ούζου, τσίπουρου και λοιπών αλκοολούχων (ουίσκι, βότκα, τζιν κ.ά.). Η μελέτη διαπιστώνει πως το 2022, οι πωλήσεις των αλκοολούχων ποτών βρίσκονται στο 63% των επιπέδων του 2009, έναντι 50%-55% την περίοδο 2013-2019.
Άμεση επιρροή στην κατανάλωση αλκοολούχων ποτών έχει ο τουρισμός. Η μελέτη του ΙΟΒΕ επισημαίνει πως: Το 2022 στην Ελλάδα ηρθαν 30 εκατ τουρσίτες. Και οι δαπάνες τους σε εστιατόρια και μπαρ ήταν αυξημένες κατά 130%. Μάλιστα η μέση δαπάνη ανά ταξιδιώτη για τις κατηγορίες εστιατορίων και μπαρ ήταν 125,9 ευρώ το 2022, έναντι 80,7 ευρώ το 2019.
Την ίδια ώρα η υψηλή φορολόγηση στα αλκοολούχα ποτά β΄ζει «φρενο» σε ακόμη μεγαλύτερη αύξηση της κατανάλωσης, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ. Συγκεκριμένα ο ΕΦΚ και ο συντελεστής ΦΠΑ, σημείωσαν κατακόρυφη άνοδο μετά το 2010, πολύ υψηλότερη σε σύγκριση με τις τιμές υποκατάστατων οινοπνευματωδών ποτών όπως το κρασί και η μπύρα.
Ειδικότερα, οι τιμές των αλκοολούχων ποτών στη λιανική αγορά (off-trade) ήταν υψηλότερες κατά 37,5% το 2022 σε σύγκριση με το 2009, στη μπύρα κατά 31,8% και στο κρασί κατά 9%, ενώ το γενικό επίπεδο τιμών αυξήθηκε την ίδια περίοδο κατά 17,3%. Ενδεικτικά, η αντιπροσωπευτική τιμή μιας φιάλης αλκοολούχου ποτού από περίπου 13 ευρώ το 2009 προσεγγίζει πλέον τα 20 ευρώ. Το μερίδιο των φόρων έχει αυξηθεί σημαντικά με τη συμμετοχή τους να αντιπροσωπεύει το 55,1% της τελικής τιμής.
Πρόβλημα η υψηλή φορολογία
Μπορεί ο κλάδος παραγωγής και εμπορίας αλκοολούχων ποτών να αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου κλαδικού οικοσυστήματος, το οποίο το 2022 συνεισέφερε 2,1 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας και υποστήριξε 72,7 χιλ. θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης, ωστόσο πλήττεται από την υψηλή φορολόγηση.
Σύμφωνα με την μελέτη του ΙΟΒΕ, η Ελλάδα έχει τον υψηλότερο συντελεστή ΕΦΚ αλκοολούχων ποτών ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ-27 (σε μονάδες ισοδυναμίας αγοραστικής δύναμης) και υπερδιπλάσιο από τον μέσο όρο γειτονικών και τουριστικά ανταγωνιστικών χωρών. Μάλιστα, επισημαίνεται ότι η υψηλή φορολόγηση έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην εγχώρια αγορά, αυξάνοντας τα κίνητρα παράνομου εμπορίου, όσο και στο τουριστικό προϊόν, μειώνοντας την ανταγωνιστικότητά του. Οι φόροι μπορεί να αντιπροσωπεύουν πάνω από το ήμισυ (55,1%) της τελικής λιανικής τιμής ενός αλκοολούχου ποτού.
Στη μελέτη εκτιμήθηκε ότι οι συνολικές απώλειες φορολογικών εσόδων από το παράνομο εμπόριο αλκοολούχων ποτών ανέρχονται σε περίπου 70 εκατ. ευρώ (μη καταβολή ΕΦΚ και ΦΠΑ), χωρίς να υπολογίζονται οι απώλειες από το προϊόν των διήμερων αποσταγματοποιών. Αναφορικά με το προϊόν απόσταξης των διήμερων αποσταγματοποιών (χύμα τσίπουρο), οι απώλειες από ΕΦΚ εκτιμώνται σε έως και 90 εκατ. ευρώ, καθώς στο συγκεκριμένο προϊόν, αξιοποιώντας το χαμηλό καθεστώς φορολόγησης, διοχετεύονται στην αγορά πολλαπλάσιες ποσότητες (είτε χωρίς να δηλώνονται, είτε από παράνομα αποστακτήρια) για εμπορική χρήση.
Αγκάθι η υψηλή φορολόγηση για τα αλκοολούχα ποτά εκτιμά το ΙΟΒΕ – Εξαίρεση το εμφιαλωμένο τσίπουρο που κατέγραψε αύξηση 17%
Συνεπώς, ο περιορισμός του παράνομου εμπορίου αλκοολούχων ποτών, με αναπροσαρμογή του φορολογικού πλαισίου και συντονισμένους ελέγχους στην αγορά, εκτιμάται ότι θα αποφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη στα φορολογικά έσοδα, στη δημόσια υγεία, στη βιωσιμότητα πολλών επιχειρήσεων και στην απασχόληση, ενδυναμώνοντας το πλαίσιο λειτουργίας των υγιών επιχειρήσεων του κλάδου. Ενδεικτικά, στη μελέτη εκτιμήθηκε ότι μια ενδεχόμενη μείωση του παράνομου εμπορίου κατά 20% θα οδηγούσε σε περίπου 30 εκατ. ευρώ επιπλέον φορολογικά έσοδα από ΕΦΚ και ΦΠΑ ετησίως.
Με βάση την ανάλυση του ΙΟΒΕ, η σύγκλιση του ΕΦΚ με τον μέσο όρο της ΕΕ θα έχει θετική επίδραση στην ελληνική οικονομία οδηγώντας, μεταξύ άλλων, σε αύξηση των πωλήσεων νόμιμων προϊόντων κατά περίπου 10% μέχρι το 2026, σε σύγκριση με το σενάριο διατήρησης του ΕΦΚ, ενίσχυση του ΑΕΠ κατά περίπου 325 εκατ. ευρώ την περίοδο 2024-2026 καθώς επίσης και αύξηση της απασχόλησης σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού αλκοολούχων ποτών κατά 11,3 χιλ. θέσεις πλήρους απασχόλησης.
Μυτιλήνη: Το ούζο του νησιού ταξιδεύει στις διεθνείς αγορές
Όπως αναφέρει ο κ. Δημήτρης Σπέντζας, πρόεδρος της Ένωσης ποτοποιών Λέσβου, το ούζο εξάγεται σε 45 χώρες του εξωτερικού και σε τρίτες χώρες, με την πιο μακρινή χώρα το Μεξικό και μεγαλύτερες αγορές τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και το Ιράκ, ενώ δεν αποτελεί ένα απλό απόσταγμα αλλά έχει μία ολόκληρη φιλοσοφία ιεροτελεστίας.
Τα τελευταία χρόνια μάλιστα στο εξωτερικό έχει αυξηθεί περαιτέρω η ζήτηση και έχουν ανοίξει και άλλες αγορές, ενώ είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ένας από τους λόγους για τους οποίους επισκέπτονται οι ξένοι την Ελλάδα είναι και για να γευτούν το θεσπέσιο ούζο.
Όπως τόνισε τέλος ο κ. Σπένζας, το ούζο δεν απειλείται καθόλου από το τσίπουρο, και τα δύο όμως απειλούνται από τα χύμα που κυκλοφορούν στην αγορά.
