Κάθε χρόνο παράγονται 2,1 δισεκατομμύρια τόνοι απορριμμάτων στην ΕΕ. Η ποσότητα των απορριμμάτων και ο τρόπος διαχείρισής τους ποικίλλει πολύ μεταξύ των χωρών της ΕΕ, αλλά έχει παρατηρηθεί μια στροφή προς την ανακύκλωση και την υγειονομική ταφή.
Για τη μείωση των αποβλήτων και των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον, η ΕΕ έχει υιοθετήσει φιλόδοξους στόχους για την ανακύκλωση και την υγειονομική ταφή και εργάζεται για τα απόβλητα συσκευασίας. Στόχος είναι να προωθηθεί η στροφή προς ένα πιο βιώσιμο μοντέλο, γνωστό ως κυκλική οικονομία.
Πρακτικές διαχείρισης αποβλήτων στην ΕΕ
Οι πρακτικές διαχείρισης αποβλήτων διαφέρουν μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Η ΕΕ επιθυμεί να προωθήσει την πρόληψη των αποβλήτων και την επαναχρησιμοποίηση των προϊόντων όσο το δυνατόν περισσότερο. Εάν αυτό δεν είναι δυνατό, προτιμά την ανακύκλωση (συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης), ακολουθούμενη από τη χρήση των αποβλήτων για την παραγωγή ενέργειας. Η πιο επιβλαβής επιλογή για το περιβάλλον και την υγεία των ανθρώπων είναι η απλή απόρριψη των αποβλήτων, για παράδειγμα σε χωματερές, αν και είναι επίσης μια από τις φθηνότερες δυνατότητες. Παρόλο που τα κατά κεφαλήν παραγόμενα απορρίμματα έχουν αυξηθεί, ο τρόπος με τον οποίο διαχειριζόμαστε τα απορρίμματα έχει βελτιωθεί – με περισσότερη ανακύκλωση και κομποστοποίηση και μείωση των χώρων υγειονομικής ταφής.
Το 60% των καθημερινών αποβλήτων που συλλέγονται και επεξεργάζονται από τους δήμους πρέπει να επαναχρησιμοποιούνται ή να ανακυκλώνονται έως το 2030 σύμφωνα με τους στόχους της ΕΕ.
Σύμφωνα με την οδηγία της ΕΕ για την υγειονομική ταφή, οι χώρες της ΕΕ πρέπει επίσης να μειώσουν την ποσότητα των αστικών αποβλήτων που οδηγούνται σε χώρους υγειονομικής ταφής στο 10% ή λιγότερο του συνόλου των παραγόμενων αστικών αποβλήτων έως το 2035.
Η ΕΕ εξάγει επίσης μέρος των αποβλήτων της. Το 2022, οι εξαγωγές αποβλήτων της ΕΕ προς τρίτες χώρες ανήλθαν σε 32,1 εκατομμύρια τόνους. Πρόκειται για ελαφρά μείωση κατά 3% σε σύγκριση με το 2021.
Η πλειονότητα των αποβλήτων που εξάγονται εκτός ΕΕ (55%) αποτελείται από απόβλητα σιδηρούχων μετάλλων (σίδηρος και χάλυβας), τα οποία πηγαίνουν κυρίως στην Τουρκία. Η ΕΕ εξήγαγε επίσης πολλά απόβλητα χαρτιού (15%), με κύριο προορισμό την Ινδία.
Το 2022, το 39% των αποβλήτων της ΕΕ πήγε στην Τουρκία (12,4 εκατ. τόνοι), ακολουθούμενη από την Ινδία (3,5 εκατ. τόνοι), το Ηνωμένο Βασίλειο (2,0 εκατ. τόνοι), την Ελβετία (1,6 εκατ. τόνοι) και τη Νορβηγία (1,6 εκατ. τόνοι).
Η ΕΕ θέλει να καταπολεμήσει τις παράνομες εξαγωγές και να διασφαλίσει ότι η διαχείριση των αποβλήτων γίνεται με περιβαλλοντικά ορθό τρόπο στις χώρες προορισμού. Τον Φεβρουάριο του 2024, το Κοινοβούλιο ενέκρινε αυστηρότερους κανόνες για τις μεταφορές αποβλήτων σε χώρες εκτός ΕΕ. Οι κανόνες θα απαγορεύουν τις εξαγωγές πλαστικών αποβλήτων σε χώρες εκτός ΟΟΣΑ και θα εισάγουν αυστηρότερους όρους για τις εξαγωγές σε χώρες του ΟΟΣΑ. Η αποστολή αποβλήτων σε άλλη χώρα της ΕΕ θα είναι δυνατή μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις.
Το έργο του Κοινοβουλίου για την επίτευξη μιας κυκλικής οικονομίας
Τον Οκτώβριο του 2022, το Κοινοβούλιο ενέκρινε την αναθεώρηση των κανόνων για ρύπους με στόχο τη μείωση της ποσότητας των επικίνδυνων χημικών ουσιών στα απόβλητα και στις διαδικασίες παραγωγής. Οι νέοι κανόνες θα εισάγουν αυστηρότερα όρια, θα απαγορεύσουν ορισμένες χημικές ουσίες και θα κρατήσουν τους ρύπους μακριά από την ανακύκλωση.
Τον Φεβρουάριο του 2021, το Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα σχετικά με το νέο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία, απαιτώντας πρόσθετα μέτρα για την επίτευξη μιας ουδέτερης ως προς τον άνθρακα, περιβαλλοντικά βιώσιμης, απαλλαγμένης από τοξικές ουσίες και πλήρως κυκλικής οικονομίας έως το 2050, συμπεριλαμβανομένων αυστηρότερων κανόνων ανακύκλωσης και δεσμευτικών στόχων για τη χρήση και την κατανάλωση υλικών έως το 2030.
