Οι περιπτώσεις απάτης και λανθασμένης επισήμανσης ελαιόλαδου που εντοπίστηκαν στην ΕΕ το πρώτο τρίμηνο του 2024 έχουν σχεδόν τριπλασιαστεί.
Από το 2018, το κόστος του ελαιόλαδου έχει υπερδιπλασιαστεί λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων που προκαλούνται από την κλιματική κρίση και άλλους παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγή.
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά σε δημοσίευμα του Guardian, καθώς οι τιμές έχουν εκτοξευθεί, αυξήθηκε και ο αριθμός των «διασυνοριακών κοινοποιήσεων στην ΕΕ», που αφορούν λανθασμένη επισήμανση, πιθανή απάτη και υποθέσεις ασφάλειας που σχετίζονται με μολυσμένα έλαια.
Αύξηση των περιστατικών απάτης
Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2018, καταγράφηκαν στην ΕΕ μόνο 15 περιστατικά απάτης και λανθασμένης επισήμανσης ελαιόλαδου. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Guardian, ο αριθμός αυτός αυξήθηκε σε 50 τους πρώτους τρεις μήνες του 2024, δηλαδή σχεδόν τριπλασιάστηκε.
Αξιοσημείωτο είναι ότι τα καταγεγραμμένα περιστατικά προέρχονται μόνο από τις αναφορές των κρατών μελών στη Γενική Διεύθυνση Υγείας της ΕΕ, γεγονός που σημαίνει ότι οι εγχώριες περιπτώσεις δεν περιλαμβάνονται και η πραγματική κλίμακα της απάτης μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερη.
Επικίνδυνα και νοθευμένα έλαια
Οι αναφορές περιλάμβαναν έλαια μολυσμένα με μη εγκεκριμένες ουσίες, όπως φυτοφάρμακα και ορυκτέλαια, καθώς και μία περίπτωση με θραύσματα γυαλιού. Πολλές περιπτώσεις αφορούσαν νοθευμένο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με έλαια κατώτερης ποιότητας, ενώ άλλες περιπτώσεις αφορούσαν παραπλανητική ή ψευδή επισήμανση της προέλευσης.
Εσφαλμένη επισήμανση λαδιού
Τον Φεβρουάριο, η Γερμανία ανέφερε μια περίπτωση από το Ισραήλ όπου το «λαμπάντε λάδι», το οποίο θεωρείται ακατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση χωρίς εξευγενισμό, πωλήθηκε ως «έξτρα παρθένο ελαιόλαδο». Τον Μάρτιο, η Γερμανία ανέφερε άλλη περίπτωση παραπλανητικής επισήμανσης ελαιόλαδου από τη Συρία, μέσω των Κάτω Χωρών.
Κοινοποιήσεις από κράτη μέλη
Από τις 182 κοινοποιήσεις απάτης και μη συμμόρφωσης για το ελαιόλαδο που εστάλησαν στην ΕΕ από τις αρχές του 2023, οι 54 αφορούσαν προϊόντα από την Ιταλία, 41 από την Ισπανία και 39 από την Ελλάδα.
Νέοι κανόνες για τον έλεγχο του ελαιολάδου
Τον Ιούλιο του 2022, η ΕΕ θέσπισε νέους κανόνες για τον έλεγχο της συμμόρφωσης των προδιαγραφών εμπορίας του ελαιόλαδου και τις μεθόδους ανάλυσής του. Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε ότι ο μεγαλύτερος αριθμός κοινοποιήσεων δεν υποδηλώνει αυξημένο κίνδυνο για τους καταναλωτές, αλλά αποδεικνύει την καλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών και την επαγρύπνηση των αρχών έναντι της απάτης στην αγροδιατροφική αλυσίδα.
Εκτόξευση των τιμών λόγω κλιματικής κρίσης
Η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας έχει μειώσει την παραγωγή ελαιόλαδου τα τελευταία χρόνια. Οι καλλιέργειες στην Ισπανία, η οποία παρήγαγε πάνω από το μισό παγκόσμιο ελαιόλαδο το 2018-19, έχουν πληγεί από ξηρασία και καύσωνες άνω των 40°C.
Σύμφωνα με προσωρινά στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιόλαδου, η παγκόσμια παραγωγή προβλέπεται να μειωθεί κατά 27% στους 2,4 εκατ. τόνους το 2023-24, χαμηλότερα από τα επίπεδα κατανάλωσης των 2,6 εκατ. τόνων.
Οι τιμές έχουν αυξηθεί δραματικά, με 100 κιλά εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου από το Jaén της Ισπανίας να κοστίζουν 787 ευρώ τον Νοέμβριο του περασμένου έτους, από 262,50 ευρώ πέντε χρόνια νωρίτερα.
